تفسیر آیات ۷۰ تا ۷۳ سوره آل عمران
?اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم?
«يٰا أَهْلَ اَلْكِتٰابِ لِمَ تَكْفُرُونَ بِآيٰاتِ اَللّٰهِ وَ أَنْتُمْ تَشْهَدُونَ»
اى اهل کتاب، چرا به آیات خدا کفر مى ورزید با آنکه خود[به درستى آن ] گواهى مى دهید؟
(آل عمران/70)
?اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم?
«يٰا أَهْلَ اَلْكِتٰابِ لِمَ تَلْبِسُونَ اَلْحَقَّ بِالْبٰاطِلِ وَ تَكْتُمُونَ اَلْحَقَّ وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ»
اى اهل کتاب، چرا حق را به باطل درمى آمیزید و حقیقت را کتمان مى کنید، با اینکه خود مى دانید؟
(آل عمران/71)
در این آیه بار دیگر آنها را مخاطب ساخته میگوید: «ای اهل کتاب! چرا حق را با باطل میآمیزید و مشتبه میکنید (تا مردم را به گمراهی بکشانید و خودتان نیز گمراه شوید) و چرا حق را پنهان میدارید در حالی که میدانید»! (یا أَهْلَ الْکِتابِ لِمَ تَلْبِسُونَ الْحَقَّ بِالْباطِلِ وَ تَکْتُمُونَ الْحَقَّ وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ).
«تفسیر نمونه/ ذیل آیه 71، سوره آل عمران»
?اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم?
« وَ قٰالَتْ طٰائِفَةٌ مِنْ أَهْلِ اَلْكِتٰابِ آمِنُوا بِالَّذِي أُنْزِلَ عَلَى اَلَّذِينَ آمَنُوا وَجْهَ اَلنَّهٰارِ وَ اُكْفُرُوا آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ»
و جماعتى از اهل کتاب گفتند: «در آغاز روز به آنچه بر مؤمنان نازل شد، ایمان بیاورید، و در پایان [روز] انکار کنید؛ شاید آنان [از اسلام ] برگردند.»
(آل عمران/72)
شأن نزول:
نقل شده که: دوازده نفر از یهود با یکدیگر تبانی کردند که صبحگاهان خدمت پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله برسند و ظاهرا ایمان بیاورند و مسلمان شوند، ولی در آخر روز از این آیین برگردند و هنگامی که از آنها سؤال شود چرا چنین کردهاند بگویند: ما صفات محمد صلّی اللّه علیه و آله را از نزدیک مشاهده کردیم و دیدیم صفات و روش او با آنچه در کتب ما است تطبیق نمیکند و لذا برگشتیم، و به این وسیله بعضی از مؤمنان متزلزل میگردند.
????
تفسیر:
یهود برای متزلزل ساختن ایمان مسلمانان از هر وسیلهای استفاده میکردند، تهاجم نظامی، سیاسی و اقتصادی.
این آیه اشاره به بخشی از تهاجم فرهنگی آنها دارد. میفرماید: «گروهی از اهل کتاب گفتند: (بروید و ظاهرا) به آنچه بر مؤمنان نازل شده در آغاز روز ایمان بیاورید و در پایان روز کافر شوید (و کفر خود را آشکار سازید) شاید آنها (مؤمنان) نیز متزلزل شده باز گردند» (وَ قالَتْ طائِفَةٌ مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ آمِنُوا بِالَّذِی أُنْزِلَ عَلَی الَّذِینَ آمَنُوا وَجْهَ النَّهارِ وَ اکْفُرُوا آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ).
این توطئه در افراد ضعیف النفس اثر قابل ملاحظهای خواهد داشت به خصوص این که عده مزبور از دانشمندان یهود بودند، و همه میدانستند که آنها نسبت به کتب آسمانی و نشانههای آخرین پیامبر، آشنایی کامل دارند و این امر لا اقل پایههای ایمان تازه مسلمانان را متزلزل میسازد.
«تفسیر نمونه/ ذیل آیه 72، سوره آل عمران»
?اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم?
«وَ لاٰ تُؤْمِنُوا إِلاّٰ لِمَنْ تَبِعَ دِينَكُمْ قُلْ إِنَّ اَلْهُدىٰ هُدَى اَللّٰهِ أَنْ يُؤْتىٰ أَحَدٌ مِثْلَ مٰا أُوتِيتُمْ أَوْ يُحٰاجُّوكُمْ عِنْدَ رَبِّكُمْ قُلْ إِنَّ اَلْفَضْلَ بِيَدِ اَللّٰهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشٰاءُ وَ اَللّٰهُ وٰاسِعٌ عَلِيمٌ»
و[گفتند:] «جز به کسى که دین شما را پیروى کند، ایمان نیاورید-بگو: «هدایت، هدایت خداست»- مبادا به کسى نظیر آنچه به شما داده شده، داده شود، یا در پیشگاه پروردگارتان با شما محاجه کنند.» بگو: « [این ] تفضل به دست خداست؛ آن را به هر کس که بخواهد مى دهد، و خداوند، گشایشگر داناست.
(آل عمران/73)
♦ولی برای این که پیروان خود را از دست ندهند تأکید کردند که ایمان شما باید تنها جنبه صوری داشته و کاملا محرمانه باشد «شما جز به کسی که از آیینتان پیروی میکند (واقعا) ایمان نیاورید» (وَ لا تُؤْمِنُوا إِلَّا لِمَنْ تَبِعَ دِینَکُمْ).
♦سپس در یک جمله معترضه که از کلام خداوند است، میفرماید: «به آنها بگو: هدایت تنها هدایت الهی است» و این توطئههای شما در برابر آن بیاثر است
(قُلْ إِنَّ الْهُدی هُدَی اللَّهِ).
♦بار دیگر به ادامه سخنان یهود باز میگردد، و میفرماید: آنها گفتند «هرگز باور نکنید به کسی همانند شما (کتاب آسمانی) داده شود، (بلکه نبوت مخصوص شماست) و همچنین تصور نکنید آنها میتوانند در پیشگاه پروردگارتان با شما بحث و گفتگو کنند» (أَنْ یُؤْتی أَحَدٌ مِثْلَ ما أُوتِیتُمْ أَوْ یُحاجُّوکُمْ عِنْدَ رَبِّکُمْ).
♦به این ترتیب روشن میشود که آنها گرفتار خود برتربینی عجیبی بودند خود را بهترین نژادهای جهان میپنداشتند و همیشه در این فکر بودند که برای خود مزیّتی بر دیگران قائل شوند.
♦در پایان آیه خداوند جواب محکمی به آنها میدهد و با بیاعتنایی به آنها روی سخن را به پیامبر صلّی اللّه علیه و آله کرده میفرماید: «بگو: فضل و موهبت به دست خداست و به هر کس بخواهد و شایسته ببیند میدهد و خداوند واسع (دارای مواهب گسترده) و آگاه (از موارد شایسته) میباشد» (قُلْ إِنَّ الْفَضْلَ بِیَدِ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ).
♦یعنی بگو مواهب الهی اعم از مقام والای نبوت و همچنین موهبت عقل و منطق و افتخارات دیگر همه از ناحیه اوست، و به شایستگان میبخشد.
«تفسیر نمونه/ ذیل آیه 73، سوره آل عمران»